Persovdnadieđuid gieđahallan vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas
Persovdnadieđuid gieđahallama vuođđu
Persovdnadieđuid gieđahallamii vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas heivehuvvojit EU:a almmolaš diehtosuodjeásahus ja dan aiddostahtti ja dievasmahtti diehtosuodjeláhka (1050/2018) sihke rihkusáššiid diehtosuodjeláhka (1054/2018) dain osiin, go lea sáhka rihkkosii laktáseaddji áššáskuhtti doaimmas.
Persovdnadieđuid gieđahallan vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas laktása vuoigatvuođakánslera vuođđolágas, ášševuoddjiide čállojuvvon lágas (496/1958) ja lobi ožžon diggevehkiide čállojuvvon lágas (715/2011) ásahuvvon lágalašvuođabearráigeahču bargguide, almmuheaddjisuodjalanlágas (1171/2022) ásahuvvon bargguide sihke vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga almmolaš-, bargoveahka- ja ekonomiijahálddahussii.
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga persovdnadieđuid gieđahallama vuoigatvuođavuođđun lea diehtosuodjeásahusa 6 artihkkala 1 čuoggá c vuollečuokkis (gieđahallamii lea dárbu registtardoalli lágas ásahuvvon geatnegasvuođa čuovvuma dihtii). Erenomáš persovdnadiehtojoavkkuide guoski gieđahallama vuoigatvuođavuođđun lea diehtosuodjeásahusa 9 artihkkala 2 čuoggá g vuollečuokkis (gieđahallamii lea dárbu dehálaš almmolaš ovdui guoski siva geažil) ja diehtosuodjelága 6 §:a 1 momeantta 2 čuokkis. Rihkusduomuide ja rihkkumušaide laktáseaddji persovdnadieđuid gieđahallama vuoigatvuođavuođđun lea diehtosuodjeásahusa 10 artihkal ja diehtosuodjelága 7 §:a 1 momeantta 2 čuokkis.
Dieđut, mat gieđahallojit
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii vurkejuvvojit áššiid, mat leat jođus, čuovvuma várás dárbbašlaš dieđut, spesifiserendieđut vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahuvvon ja vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas juridihkalaččat čállojuvvon áššebáhpáriin, vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahuvvon elektrovnnalaš áššebáhpárat ja vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas juridihkalaččat čállojuvvon áššebáhpárat.
Guoddaleaddji birra vurkejuvvojit vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii su namma ja oktavuođadieđut, maid son lea almmuhan. Guoddaleaddji vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahan guoddalančálus sáhttá sisdoallat maid beare sutnje guoskevaš persovdnadieđuid.
Lágalašvuođabearráigeahču čuozáhahkan leahkki lunddolaš persovnna namma ii dábálaččat vurkejuvvo vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii. Nama lea vejolaš goittotge vurket ášši gieđahallama nohkama oktavuođas, jus olbmui čuozihuvvojit čuovvumušat. Guoddaleaddji vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahan guoddalančálus sáhttá sisdoallat maid beare guoddaleami čuozáhahkan leahkki lunddolaš persovdnii guoskevaš persovdnadieđuid.
Almmuheaddjisuodjalanáššiin almmuheaddji persovdnadieđut eai vurkejuvvo ášši dieđuide álggaheaddjin eaige almmuhusa čuozáhaga persovdnadieđut vurkejuvvo ášši dieđuide. Almmuheaddji ja almmuhusa čuozáhaga persovdnadieđuid gieđahallet goittotge almmuhussii guoski áššegirjjiin, dego ieš almmuhusas. Almmuheaddjisuodjalanáššiin gieđahallan láhkái almmuhusat sáhttet doallat sisttiset maid beare almmuheaddji almmuhussii laktin persovdnadieđuid.
Virggi ohcci birra vurkejuvvojit vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii su namma ja oktavuođadieđut, maid son lea almmuhan. Virggi ohcci vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahan ohcamuš sáhttá sisdoallat maid beare sutnje guoskevaš persovdnadieđuid.
Dieđuid gieđahallan
Doaimmahaga iežas persovdnadieđuid gieđahallandoaimmat ráddjejuvvojit dasa, mii lea dárbbašlaš doaimmahaga bargguid ollašuhttimii. Persovdnadieđuid gieđahallet dušše dat doaimmahaga virgeolbmot, guđet dárbbašit daid virgebargguid čađaheapmái. Almmuheaddjisuodjalanáššiin persovdnadieđuid sáhttet gieđahallat dušše almmuheaddjisuodjalanlága oaivvildan vugiin bargui nammaduvvon olbmot. Dasa lassin riikkabeivviid vuoigatvuođaáššeolbmá kansliija registrerenkantuvra beassá vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii vurkejuvvon dárbbašlaš dieđuide, mat leat gieđahallanvuloš áššiid čuovvuma várás, stáhtaráđi vuoigatvuođakánslera ja riikkabeivviid vuoigatvuođaáššeolbmá bargguid juogus addon lága (1224/1990) doaibmái bidjama várás. Riikkabeivviid vuoigatvuođaáššeolbmá kansliija beassan áššiid dieđuide ii guoskka almmuheaddjisuodjaleapmái laktáseaddji almmuhusáššiide.
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii vurkejuvvon dieđut eai sirdojuvvo goalmmát riikkaide dahje riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide.
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga áššehálddašanvuogádahkii vurkejuvvon dárbbašlaš dieđut, mat leat gieđahallanvuloš áššiid čuovvuma várás, vurkejuvvojit bissovaččat. Vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii doaimmahuvvon ja vuoigatvuođakánsleradoaimmahagas juridihkalaččat čállojuvvon áššebáhpárat sihke daidda gullevaš persovdnadieđut seailluhuvvojit vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga arkiivahábmenplánas mearriduvvon áššebáhpáriid seailluhanáiggiid mielde.
Registrerejuvvon olbmo vuoigatvuođat
Registrerejuvvon olbmos lea diehtosuodjeásahusa 15 artihkkala mielde riekti beassat dieđuide, 16 artihkkala mielde riekti dieđuid njulgemii ja 18 artihkkala mielde riekti gieđahallama ráddjemii.
Almmuheaddjisuodjalanáššiide guoski registrerejuvvon olbmo vuoigatvuođaid ráddjen: diehtosuodjeásahusa 18 artihkal registrerejuvvon olbmo vuoigatvuođas gieđahallama ráddjemii ii heivehuvvo almmuheaddjisuodjalanáššiide ja 15 artihkkalis ásahuvvon registrerejuvvon olbmo beassama dieđuide sáhttá ráddjet, juos dat lea vealtameahttun ja rivttes gaskavuođas almmuhusa deaivása doallama čielggadeami dorvvasteami várás dahje almmuheaddji identitehta suddjema várás. Juos dušše oassi dieđuin leat dakkárat, ahte dat báhcet 15 artihkkalis oaivvilduvvon vuoigatvuođa olggobeallái, registrerejuvvon olbmos lea vuoigatvuohta oažžut diehtit eará sutnje guoski dieđuid. Registrerejuvvon olbmo lea vuoigatvuohta oažžut diehtunis ráddjema ákkaid ja dáhttut addit dieđuid diehtosuodjeáittardeaddjái diehtosuodjelága (1050/2018) 34 §:a 3 ja 4 momeantta mielde.
Ovddabealde oaivvilduvvon rivttiide vuođđuduvvi bivdagat čujuhuvvojit vuoigatvuođakánsleradoaimmahahkii.
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahaga persovdnadieđuid gieđahallama gohcá vuoigatvuođakánsler.
Lassidieđut
Vuoigatvuođakánslera neahttasiidduin (www.oikeuskansleri.fi) oasis “Persovdnadieđuid gieđahallan” leat almmustahtton áššehálddašanvuogádaga, Valtiolle.fi -vuogádaga ja dieđáhusjuohkinlisttu diehtosuodječilgehusat.
Oktavuođadieđut
Registtardoalli
Vuoigatvuođakánsleradoaimmahat
Galledančujuhus: Snellmaninkatu 1 A, Helsinki
Poastačujuhus: PL 20, 00023 VALTIONEUVOSTO
E-poasta: kirjaamo.okv(at)gov.fi
Telefovdna: +358 295 162 902 (registrerenkantuvra)
Diehtosuodjeovddasvástideaddji
Boarrásut vuoigatvuođakánsleračálli Pekka Liesivuori
Poastačujuhus: PL 20, 00023 VALTIONEUVOSTO
E-poasta: [email protected]