Riikksuåvtõõzz vuõiggâdvuõttkansler da eeʹttiǩ-kååʹdd vuõiggâdvuõttäʹššooumaž
Lääʹddjânnmest lie kueʹhtt pââimõs, čõnnsâʹttem lääǥǥlažvuõttvuåppi: riikksuåvtõõzz vuõiggâdvuõttkansler da eeʹttiǩ-kååʹdd vuõiggâdvuõttäʹššooumaž.
Vuõiggâdvuõttkansleeʹrest da vuõiggâdvuõttäʹššoummust lie väʹlddvueʹzzin seämmanallšem tåimmvälddsažvuõđ. Kuhttu vuäʹppe suudišttmi, veʹrǧǧniiʹǩǩi da jeeʹres õõlmâs tuâj hoiʹddjeeʹji tååimai lääʹjjmeâldlažvuõđ. Kuhttui tåimmväldda kooll še riikksuåvtõõzz da tääʹssvääʹld presideeʹnt tuʹmmstõõǥǥi da tååimai vuåppmõš. Vuâđđ- da ooumažvuõiggâdvuõđi teâuddjummuž vuåppmõš lij tääʹrǩes vueʹss kuhttui lääǥǥlažvuõttvuåppji tuâjain.
Vuõiggâdvuõttkansler da vuõiggâdvuõttäʹššooumaž jie vuåpp kueiʹmez toiʹmmjummuž. Lääǥǥlažvuõttvuåppi jie ni tuʹtǩǩed nuuʹbb juʹn čåuʹddem aaʹššid jeäʹrab määintää leʹbe seämma ääʹšš seämma-äiggsânji.
Tuâjai jeärtõõzz
Väʹlddvueʹzzin seämmanallšem tåimmvälddsažvuõđin huõlǩani lääǥǥlažvuõttvuåppji tuâjain lie jeärtõõzz, da lääǥǥlažvuõttvuåppjid lie kõskkuum jeäʹrab tuâj.
Vuõiggâdvuõttkansler vuäpp riikksuåvtõõzz da tääʹssvääʹld presideeʹnt tuʹmmstõõǥǥi da toiʹmmjummuž lääǥǥlažvuõđ. Vuõiggâdvuõttäʹššoummust lij seämma tåimmväʹldd, leâša tuejjeem tääʹzzest vuõiggâdvuõttkansler vueiʹvvääššlânji håidd tän vuåppâmtuâj. Lââʹssen vuõiggâdvuõttkansler vuäpp äʹššvuejjʼji, õõlmâs vuõiggâdvuõttvieʹǩǩteeʹji da lååʹv vuäǯǯam suudõõttâmvieʹǩǩteeʹji toiʹmmjummuž.
Lääǥǥlažvuõttvuåppjid lie čuäʹjtum jeäʹrab tuâj riikksuåvtõõzz vuõiggâdvuõttkansleeʹr da eeʹttiǩ-kååʹdd vuõiggâdvuõttäʹššoummu tuâjai juâǥǥast uvddum lääʹjjest. Lääʹǩǩ pueʹđi viõʹǩǩe 1.10.2022.
Vuõiggâdvuõttkansleera kõskkuum jeäʹrab tuâj kueʹsǩǩe
- vaaldâšm automaattlaž riâžldõõǥǥi oouʹdummuž da âʹlnnââʹnnem takai vuâđaid
- korruptio vuâsttsaž toiʹmmjummuž jäʹrjstummuž
- õõlmâs haʹŋǩǩummšid, ǩeâšttõõttmõõžž da riikktuärjjõsaaʹššid.
Vuõiggâdvuõttäʹššooumže kõskkuum jeäʹrab tuâj kueʹsǩǩe
- peälštemviõǥǥid, Raajjvärddjemstroiʹttel, sääldatlaž kriisvaaldšemtuâjjlažkååʹdd, Mäddpeälštemõhttõõzz da sääldatsuudõõttmõõžž
- pååʹlestuʹtǩǩummuž da pååʹles- leʹbe tuâllveʹrǧǧnekka šiõttuum tåimmvääʹld di reäkkõsprosessuaalʼlaž päkk-kuånstid da ouddtuʹtǩǩummuž
- Vuõiggâdvuõttäʹššoummu jeäʹrab tuâjaid jie kuuitâǥ kuul ouddtuʹtǩǩummuž tååimteǩani kuâđđmõõžž, kõõsktummuž da rääʹjtummuž kuõskki ääʹšš.
- sueʹles teâđ haʹŋǩǩummuž, sueʹles päkk-kuånstid di teâđstõõllâmtoiʹmmjummuž da tõn lääǥǥlažvuõttvuåppmõõžž
- tuuʹrmid da jeeʹres kattum stroiʹttlid di oummu jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõđ rääʹjtummuž jeeʹres tååimaivuiʹm
- ouddm. rääʹjtemtååim mättstroiʹttlin da jeeʹresnallšem jälstemjuâkksin di värddjeeʹji tåimmvälddsažvuõđ
- mueʹǩǩummuž da jeeʹres rueʹššes, pannooumažnallšem leʹbe straammi âânnmõõžž kuõskki suåppmõõžž vuåppâmtuâjaid
- lääʹmes oummui vuõiggâdvuõđid kuõskki õõlmâs-suåppmõõžž vuåppâmtuâjaid
- päärnai vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž
- ouddm. päärna vuõiggâdvuõđ ouddpeâmmast, vuâđđmättʼtõõzzâst da nuuʹbb tääʹzz mättʼtõõzzâst di päärnaisuõjjlemääʹšš
- vuäʹmmoummui da lääʹmes oummui di staanpäiʹǩǩooccji vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž
- oummu vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž sosiaal- da tiõrvâsvuõtthuâlast
- ouddm. puõcci vuõiggâdvuõđ da sosiaalhuâl äʹššneeʹǩǩ vuõiggâdvuõđ
- oummu vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž sosiaalååsktõõzzâst
- ouddm. jeältõõǥǥ da sosiaalouddõõzz, koid ooʒʒât Kelast
- takai ouddõsǩiõččâm
- säʹmmlaid alggmeeran staanuum vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž
- romaanid da jeeʹres jooukid staanuum jiijjâz ǩiõl da kulttuuri tuõʹllʼjem- da oouʹdeemvuõiggâdvuõđi teâuddjummuž
- ouddm. sieʹvvemǩiõllsai vuõiggâdvuõđi teâuddjummuš
Vuõiggâdvuõttkansler vuäitt õinn ǩiõttʼtõõllâd še täid aaʹššid teʹl, ko tõid õhttan raajõõzzlaž ǩiõččâmkuʹlmm. Vuõiggâdvuõttkansleeʹr vuåppmõš vuäitt ohjjõõvvâd jeeʹresnallšem raajõõzzlaž tuejjeejai – mâʹte ääiʹjtässʼsaž da seämma vuâđđjurddi jääʹǩǩteei lääʹjjšiõttummuš, toiʹmmjummuž ohjjeem da vuåppâm, resuurs da toiʹmmjummuž mõõntõõllmõõžž – vaaiktõõzzid da tõin leʹddi vaiggâdvuõđid.
Vuõiggâdvuõttkansler serdd väʹlddvuâkkõõzz mieʹldd vuõiggâdvuõttäʹššooumže aaʹššid, kook lie kõskkuum vuõiggâdvuõttäʹššoummu ǩiõttʼtõõllâmnalla. Vuõiggâdvuõttäʹššooumaž tåimm seämmanalla vuõiggâdvuõttkansleera kuulli aaʹšši õhttvuõđâst. Lââʹssen lääǥǥlažvuõttvuåppi vuäiʹtte kõskkneez seʹrdded kuhttui tåimmväldda kuulli ääʹšš, jõs ärvvtõõlât, što serddmõš jooudad ääʹšš ǩiõttʼtõõllmõõžž leʹbe serddmõõžž vuäitt vuâđđtõõllâd jeeʹres määin diõtt, mâʹte aaʹšši õõutâst ǩiõttʼtõõllâm diõtt.
Kueʹddlõʹsttja iʹlmmtet ääʹšš seerdast. Ääʹšš tuʹtǩǩummšest da čåuddmõõžžâst tuʹmmai tõt lääǥǥlažvuõttvuåppi, koozz äʹšš lij sirddum.