Persovntiäđui kieđâvuššâm riehtikanslervirgáduvâst
Persovntiäđui kieđâvuššâm vuáđu
Persovntiäđui kieđâvušmân riehtikanslervirgáduvâst heiviitteh EU almos tiätusyejiasâttâs já tom tärkkilistee já tievâsmittee tiätusyejilaavâ (1050/2018) sehe rikosaašij tiätusyejilaavâ (1054/2018) ton uásild, ko koččâmuš lii rikosân lohtâseijee ášáskuttee tooimâst.
Persovntiäđui kieđâvuššâm riehtikanslervirgáduvâst lohtâs riehtikansler vuáđulaavâst, äššivyeijein adelum laavâst (496/1958) já love finnim riehtijotteemišedeijein adelum laavâst (715/2011) asâttum lavâlâšvuotâkocceempargoid, almotteijeesuojâlemlaavâst (1171/2022) asâttum pargoid sehe riehtikanslervirgáduv almos-, pargoviehâ- já ekonomiahaldâttâhân.
Riehtikanslervirgáduv persovntiäđui kieđâvuššâm riehtivuáđđun lii tiätusyejiasâttâs 6 artikkâl 1 saje c vyelisaje (kieđâvuššâm lii tárbulâš registertuállee lahâaasâtlii kenigâsvuođâ nuávdittem tááhust). Eromâš persovntiätujuávhoid kyeskee kieđâvuššâm riehtivuáđđun lii tiätusyejiasâttâs 9 artikkâl 2 saje g vyelisaje (kieđâvuššâm lii tárbulâš almos hiätun kyeskee suujâ tiet) já tiätusyejilaavâ 6 § 1 moomeent 2 saje. Rikostuámuid já rikkomuššáid lohtâseijee persovntiäđui kieđâvuššâm riehtivuáđđun lii tiätusyejiasâttâs 10 artikkâl já tiätusyejilaavâ 7 § 1 moomeent 2 saje.
Kieđâvuššâmnáál tiäđuh
Riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân vyerkkejuvvojeh kieđâvuššâmnáál orroo aašij čuávvum várás tárbuliih tiäđuh, ohtâlistumtiäđuh riehtikanslervirgádâhân toimâttum já riehtikanslervirgáduvâst rahtum äššikiirjijn, riehtikanslervirgádâhân toimâttum šleđgâliih äššikirjeh já riehtikanslervirgáduvâst rahtum äššikirjeh.
Kuoddâleijest vyerkkejuvvoo riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân suu nommâ já suu almottem ohtâvuotâtiäđuh. Kuoddâleijee riehtikanslervirgádâhân toimâttem kuoddâlemčaalâ puáhtá anneeđ sistees maid peri sunjin kyeskee persovntiäđuid.
Lavâlâšvuotâkocceem čuosâttâhhân orroo luándulii ulmuu noomâ iä táválávt vuorkkii riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân. Noomâ pyehtih kuittâg vuorkkiđ talle ko ääši kieđâvuššâm nohá, jis ulmui čyeccih čuávumuš. Kuoddâleijee riehtikanslervirgádâhân toimâttem kuoddâlemčaalâ puáhtá anneeđ sistees maid peri kuoddâlem čuosâttâhhân orroo luándulii ulmui kyeskee persovntiäđuid.
Almotteijeesuojâlemaašijn almotteijee persovntiäđuid iä vuorkkii ääši tiäđoid ääši kieđâvuššâmnáál piäijon ige almottâs čuosâttuv persovntiäđuid vuorkkii ääši tiäđoid. Almotteijee já almottâs čuosâttuv persovntiäđuh kieđâvuššojeh kuittâg almottâsân kyeskee äššikiirjijn, tego ovdâmerkkân jieš almottâsâst. Almotteijeesuojâlemaašijn kieđâvuššâmnáál almottâsah pyehtih anneeđ sistees maid peri persovntiäđuid, maid almotteijee lii lahtâm almottâsân.
Virgeoccest vyerkkejuvvoo riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân suu nommâ já suu almottem ohtâvuotâtiäđuh. Virgeoccee riehtikanslervirgádâhân toimâttem ucâmuš puáhtá anneeđ sistees maid peri sunjin kyeskee persovntiäđuid.
Tiäđui kieđâvuššâm
Virgáduv jieijâs persovntiäđui kieđâvuššâmtooimah räijejuvvojeh toos, mii lii tárbulâš virgáduv pargoi olášutmân. Persovntiäđuid kieđâvušeh tuš toh virgáduv virgealmaah, kiäh tarbâšeh taid virgepargoi olášutmân. Almotteijeesuojâlemaašijn persovntiäđuid pyehtih kieđâvuššâđ tuš almotteijeesuojâlemlaavâ uáivildem vuovvijn paargon nomâttum ulmuuh. Toos lasseen ovdâskode riehtiäššialmaa kanslia kirjimkontturist lii peessâm riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân vyerkkejum kieđâvuššâmnáál aašij čuávvum várás tárbulijd tiäđoid staatârääđi riehtikansler já ovdâskode riehtiäššialmaa pargoi juávust adelum laavâ (1224/1990) olášuttem várás. Ovdâskode riehtiäššialmaa kanslia peessâm aašij tiäđoid ij kuoskâ almotteijeesuoijâlmân lohtâseijee almottâsaššijd.
Riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân vyerkkejum tiäđuid iä sirde kuálmád enâmáid tâi aalmugijkoskâsáid servijd.
Riehtikanslervirgáduv äššihaldâšemvuáhádâhân vyerkkejum kieđâvuššâmnáál orroo aašij čuávvum várás tárbulijd tiäđuid siäilutteh pisovávt. Riehtikanslervirgádâhân toimâttum já riehtikanslervirgáduvâst rahtum äššikiirjijd sehe tain orroo persovntiäđuid siäilutteh riehtikanslervirgáduv arkkâdâhrähtimvuáváámist meridum äššikiirjij siäiluttemaaigij miäldásávt.
Registeristum vuoigâdvuođah
Registeristum peeleest lii tiätusyejiasâttâs 15 artikkâl mield vuoigâdvuotâ finniđ peessâm tiäđoid, 16 artikkâl mield vuoigâdvuotâ tiäđui vuoigiimân já 18 artikkâl mield vuoigâdvuotâ kieđâvuššâm raijiimân.
Almotteijeesuojâlemaššijd kyeskee registeristum pele vuoigâdvuođâi raijim: tiätusyejiasâttâs 18 artikkâl registeristum vuoigâdvuođâst kieđâvuššâm raijiimân iä heivit almotteijeesuojâlemaššijd já 15 artikkâlist asâttum registeristum pele peessâm tiäđoid puáhtá raijiđ, jis tot lii velttidmettum já vuoigâlâš vâi puáhtá turviđ almottâs tiäivás toollâm selvâttem tâi suoijiđ almotteijee persovnvuođâ. Jis tuš uási tiäđuin láá tagareh, ete toh pääcih 15 artikkâlist uáivildum vuoigâdvuođâ ulguubel, te registeristum peeleest lii vuoigâdvuotâ uážžuđ tiettiđ sunjin kyeskee eres tiäđuid. Registeristum peeleest lii vuoigâdvuotâ finniđ jieijâs tiättun raijim suujâid já táttuđ tiädui adelem tiätusyejiváldálâžân tiätusyejilaavâ (1050/2018) 34 § 3 já 4 moomeent miäldásávt.
Ovdiibeln tárguttum vuoigâdvuođáid vuáđuduvvee táttumeh čujottuvvojeh riehtikanslervirgádâhân.
Riehtikanslervirgáduv persovntiäđui kieđâvuššâm kocá riehtikansler.
Lasetiäđuh
Riehtikansler nettisiijđoin (www.oikeuskansleri.fi) saajeest ”Persovntiäđui kieđâvuššâm” láá almostittum äššihaldâšemvuáháduv, Valtiolle.fi –vuáháduv já tiäđáttâsjyehimlisto tiätusyejičielgiittâsah.
Ohtâvuotâtiäđuh
Registertuállee
Riehtikanslervirgádâh
Kollimčujottâs: Snellmaninkatu 1 A, Helsig
Postâčujottâs: PL 20, 00023 VALTIONEUVOSTO
Šleđgâpostâčujottâs: kirjaamo.okv(at)gov.fi
Puhelin: +358 295 162 902 (kirjimkonttur)
Tiätusyejivästideijee
Puárásub riehtikanslerčällee Pekka Liesivuori
Postâčujottâs: PL 20, 00023 VALTIONEUVOSTO
Šleđgâpostâčujottâs: [email protected]