Vääldi ohtâvuođâ äššiomâháá virgeomâhâžân
Ovdil kuoddâlem toohâm kannat maŋgii leđe njuolgist ohtâvuođâst virgeomâhâžân, mon ana, ete lii toimâm laavâ vuástá. Návt ääši sáttá čuávdiđ kuoddâlemttáá.Täärhist, ete tuu ääšist puáhtá toohâđ kuoddâlem riehtikanslerân
Puoh aašijn ij pyevti kuoddâliđ riehtikanslerân. Luuvâ lase siijđost ”Halijdah-uv toohâđ kuoddâlem?”.Uáppáásm kuoddâlemravvuid já toovâ kuoddâlem kirjálávt
Kuoddâlem tahhoo kirjálávt. Kuoddâlem puáhtá vuolgâttiđ poostâ peht tâi šleđgâpoostâ peht.Kirjimkonttur váldá vuástá kuoddâlem
Riehtikanslervirgáduv kirjimkonttur váldá vuástá kuoddâlem já vuolgât šleđgâlávt puáttám kuoddâlem vuástáväldimist tiäđu kuoddâleijei.Árvuštâllâm kuoddâlem kieđâvušmist
Riehtikansler árvuštâl, ete láá-uv aagah kieđâvuššâđ kuoddâlem. Riehtikansler kieđâvuš kuoddâlem, jis sun ton vuáđuld eeppid, ete suu kocceemvááldán kullee tuáimee tâi olmooš lii toimâm laavâvuástásávt tâi jis riehtikansler eres suujâ tiet árvuštâl, ete kuoddâlem kieđâvuššâm lii tárbulâš.Kuoddâlemääši selvâttem já valmâštâllâm
Kuoddâlemäšši selvâttuvvoo vuovvijn, mon riehtikansler ana tárbulâžžân. Riehtikanslerist lii vuoigâdvuotâ finniđ virgeomâháin já eres almos tooimâ hoittájeijee peelijn tiäđuid, maid sun taarbâš lavâlâšvuođâkocceem várás.Čuávdus adelem
Kuoddâlem čuávdá jo-uv riehtikansler tâi išeriehtikansler (tai suu sajasâš). Čuávdusist muštâleh, ete maht čuávdus lii šoddâm já magaráid čuávumuššáid kuoddâlem lii jođettâm.Čuávumušah
Kuoddâlem táválumos čuávumuš lii tot, ete riehtikansler addel jieijâs čuávdusist kuoddâlem čuosâttâhân tiäđu laavâ tâi pyere haldâttâhvyevi miäldásii monâttâlmist. Riehtikansler ij pyevti mutteđ tâi komettiđ virgeomâháá miärádâs ige meridiđ, ete virgeomâhâš kalga kieđâvuššâđ ääši uđđâsist.Čuávdus toimâttem
Čuávdus toimâttuvvoo kuoddâleijei já táárbu mield kuoddâlem čuosâttâhân.Čuávdus almostittem
Riehtikansler čuávdusijd, moh láá jođettâm toimáid, almostiteh riehtikansler nettisiijđoin. Čuávdus hämmejuvvoo almostittem várás tienuuvt, ete kuoddâleijee já táárbu mield kuoddâlem čuosâttuv ij pyevti innig tubdâđ čuávdusist.Vääldi huámmášumán, ete kuoddâlemčalluuh láá iänááš almoliih äššikirjeh, jis toh iä ane sistees laavâ mield syeligâsâsttoollâm olán kullee aašijd.
Luuvâ huolâlávt kuoddâlemravvuid siijđost ”Maht kuoddâlem tahhoo?”.
Riehtikansler ij kieđâvuš kuoddâlem, jis
- kuoddâlem kuáská paijeel kyehti ive puáris áášán, jis kieđâvušmân ij lah eromâš suijâ
- ääši kieđâvuššâm lii joođoost toimâváldálii virgeomâháást
- áášán kyeskee miärádâsân puáhtá uuccâđ nubástus njuolgâdusmiäldásij (táválij) nubástusuuccâmvuovijguin
- kuoddâlem ij kulluu riehtikansler toimâvááldán.
Kuoddâleijei viggeh almottiđ ájáttâlhánnáá, jis iä kieđâvuš kuoddâlem riehtikanslervirgáduvâst.
Riehtikansler puáhtá sirdeđ kuoddâlem kieđâvuššâm toimâváldálii virgeomâhâžân, jis toos láá aagah. Sirdemist almotteh kuoddâleijei. Riehtikansler ij kuittâg kuoddâleijei pivdemist sirde kuoddâlemääši já toos lohtâseijee äššikiirjijd eres virgeomâháid.
Kuoddâlemääši valmâštâl virgáduv juuriistoovdânpyehtee. Ovdil ääši čuávdim adeluvvoo kuoddâlem čuosâttâhân tilálâšvuođâ muštâliđ ääšist jieijâs uáinu, jis ton monâttâllâm ääšist sáttá leđe ášálâš árvuštâllâđ. Kuoddâlem kieđâvuššâmäigi sorjo ääši luándust. Mittomeeri kieđâvuššâmááigán lii enâmustáá ohtâ ihe.
Kuoddâlem čuávumuššân riehtikansler puáhtá
- meridiđ ovdâtutkâm toimâttemnáál
- pajediđ ášáskuttem tuođâlij laavâvuástásâšvuođâi puotâ
- adeliđ kuoddâlem čuosâttâhân huámášuttem
- oovdânpyehtiđ jieijâs ibárdâs laavâ tâi pyere haldâttuv vátámâšâin tâi uáinuin, moh ovdedeh vuáđu- tâi olmoošvuoigâdvuođâi olášume
- adeliđ kuoddâlem čuosâttâhân tiäđu laavâ já pyere haldâttâhvyevi miäldásii monâttâlmist
- avžuuttiđ kuoddâlem čuosâttuv pyerettiđ šoddâm vaahâg tâi spiekâstâstiilijn meid uuccâđ laavâvuáimálii miärádâs tâi tuámu raččom
- toohâđ iävtuttâs vááijuvlij tâi ruossâlij njuolgâdusâi muttem várás.